Het is opvallend hoe bepaalde momenten uit het dagelijkse leven een parallel zijn voor grotere trends en bewegingen in de wereld. Zo zorgde een Giant Spider dit weekend voor een gedachtensprong over hoe AI de werkrelaties zou veranderen. Of eigenlijk, dat het misschien wel meevalt. Ik neem je mee in een verhaal over elven, draken, spinnen en hoe dat te maken heeft met AI op de werkvloer.

We spelen met ons gezin geregeld Dungeons & Dragons. Ik ben de Dungeon Master, de spelleider die mijn vrouw en twee kinderen door avonturen leidt. Ze hebben elk een karakter en beleven verhalen vol monsters, gesprekken met mysterieuze figuren en onverwachte wendingen. Op dit moment spelen we The Lost Mines of Phandalin, een beginnersspel om alle mogelijkheden van D&D te ontdekken.

Maar toen kwam het echte spel

In dit spel beleven de spelers allerlei avonturen. Die avonturen probeer ik goed voor te bereiden, zodat ik ongeveer weet wat wanneer gaat gebeuren en hoe ik er op kan reageren. We waren op het punt dat ze in een mogelijk gevecht zouden gaan met een Giant Spider. Ik had dit al behoorlijk voorbereid, hoe een grote spin met acht poten en een groot web, kan strijden tegen twee elven en een draak (geloof me, ik weet dit naar de toekomst van werk te brengen…) waar de kans groot is dat ze in het web verstrikt raken. Ik zag het al helemaal voor me, het zou een episch gevecht worden!

Tot mijn dochter een uitspraak deed die ik niet verwachtte. Ze zei plotseling, vlak voor het gevecht zou losbarsten: “Ik heb het idee dat dit best een aardige spin is!”

Wacht, wat?

Ik was verrast en tegelijk heel nieuwsgierig. Dat zou interessant zijn! D&D is bij uitstek het spel om met zulke situaties om te gaan. Door een Insight check te doen met de D20 dobbelsteen, bleek direct dat de spin inderdaad goedaardig is.

Ineens moest ik improviseren, mijn hele voorbereide scenario omgooien en beslissingen maken. Op dat moment heb ik ook niet de beschikking tot AI. Ik zou mijn laptop erbij kunnen houden of de telefoon kunnen pakken, maar om de flow van het spel erin te houden wil ik dat liever niet doen. Te veel pauzes van “oh ik moet even aan AI gaan vragen hoe ik dit moet doen” breken de magie van het samen spelen.

De perfecte AI leermeester

Als junior Dungeon Master ben ik nog volop het spel aan het leren. Voor voorbereiding vind ik AI fantastisch. Ik kan scenario’s uitwerken, brainstormen over verhaallijnen en de spelwereld verrijken met details die ik zelf nog niet zou hebben bedacht. Als assistent bij het leren en voorbereiden is kunstmatige intelligentie onverslaanbaar. Tegelijk is het een glijdende schaal. Als beginnend DM kan ik nog niet precies inschatten wanneer bepaalde situaties complexer worden, hoeveel ik eigenlijk in gedachten moet houden in gevecht-situaties en hoever ik met de spelers kan gaan in het volgen van alle regels. Zij zijn net als ik ook beginners. Mijn AI weet nog niet goed wanneer het moet stoppen met meedenken en situaties onder woorden brengen. Er is altijd wel meer te vragen en uit te leggen. Ik heb het nog niet voor elkaar gekregen dat een AI zegt: “Tot hier en niet verder, ik vind dat je nu eens moet gaan spelen en deze stappen gaat zetten.”

Samen spelen is cruciaal

Menselijke creativiteit en aanpassingsvermogen worden cruciaal wanneer teams plotseling van richting veranderen, onverwachte uitdagingen opduiken of sociale en emotionele intelligentie vereist is. In D&D is dat het moment waarop de AI-ondersteuning ophoudt en de echte improvisatie begint. Mijn ervaring achter het DM-scherm blijkt verrassend veel te zeggen te hebben over de toekomst van werk en de rol van AI in onze beroepen. Net zoals in D&D zien we in de tech-wereld een soortgelijke discussie. Er is angst dat AI onder andere junior programmeurs en designers overbodig zal maken, maar de realiteit is genuanceerder. Net als dat AI zeker niet de rol van een Dungeon Master kan overnemen. Juist vanwege de onverwachte en creatieve wendingen die het spel kan nemen. Die momenten zullen net zo goed op de werkvloer plaatsvinden. Een gesprek bij de koffie kan een project een andere richting geven. Een opdrachtgever komt onverwacht met extra wensen. Iemand wordt ziek. Het echte leven is een messy omgeving waar AI nog moeite mee heeft. Alsof je in een D&D spel zit.

AI is uitstekend in uitleggen en standaardoplossingen, maar mensen blijven onmisbaar voor real-time beslissingen, creatieve doorbraken en het navigeren van sociale dynamiek. We zitten niet in een situatie van mens versus AI, maar van mens met AI. We zijn niet overgeleverd aan het idee dat AI iets is waar we geen controle over hebben of waar we geen invloed op hebben. AI is niet zoiets als de stand van de zon of de getijden. Zoals Joan Westenberg het verwoord: “Artificial Intelligence is a product of human choices and values, not some divine force of nature"

Het ambacht van goed genoeg

De toekomst ligt niet in het vervangen van junior professionals door AI, maar in het leren samenwerken met AI als een zeer bekwaam, maar beperkt instrument. Net zoals de spelsituatie tijdens D&D ons leert dat AI de perfecte assistent is voor voorbereiding en regels, maar de menselijke DM én de spelers het verhaal levend maken.

Ik verwacht dat we dit in meer beroepsgroepen en sectoren gaan zien. Zeker die waar creativiteit, aanpassingsvermogen en menselijke intuïtie van belang zijn. Daar gaan we beter zien hoe AI ons moet ondersteunen met feitelijke informatie uit het collectieve geheugen van de mensheid. Maar cruciale beslissingen, creatieve wendingen en weten wanneer iets genoeg is, dat blijft mensenwerk.

Zo gaf Ben Affleck een fraai, kort college van 2 minuten hoe hij de rol van AI ziet in de filmindustrie. Zijn centrale boodschap: “Craftsman is knowing how to work, Art is knowing when to stop”. AI is verschrikkelijk goed in het maken van gepersonaliseerde, afgeleide vormen van een film. Het brengt de visual FX industrie in gevaar omdat het veel duur en arbeidsintensief werk kan overnemen. Maar AI heeft niet het gevoel van smaak, van weten wanneer iets genoeg is. Die momenten, dat blijft het mensenwerk dat we nodig hebben. Om te verrassen, om ons op een verkeerd been te zetten, te ontroeren en iets te laten voelen.

De les van de vriendelijke spin

Die Giant Spider die mijn spelers als potentiële vriend benaderden? Die situatie had geen AI kunnen voorzien of voorbereiden. Het was de pure creativiteit en verwondering van mijn dochter die een mogelijk gevecht omdraait in een andere verhaallijn. Daarom zal AI de mens niet vervangen.

We kunnen er wel prima mee samenwerken. AI als een meer en meer betrouwbare assistent die je helpt om te leren en voor te bereiden. Maar ter plekke, in een werksituatie kun je als mens snel en behendig manoeuvreren. Je intuïtie gebruiken, inspelen op de dynamiek die je ziet gebeuren. Dat spelen, dat experimenteren, dat hebben we nodig en moeten we meer mogelijk maken bij onszelf. Vertrouw op je vermogen om real-time creatieve oplossingen te bedenken. Of het nu gaat om een werkopdracht die plots van scope, team of tijd verandert, of om een grote spin in een verlaten stadje.